Maska krtaniowa, określana również jako maska krtaniowa dróg oddechowych (maski LMA) jest wyrobem medycznym, używanym do utrzymania drożności dróg oddechowych pacjenta w stanach znieczulenia lub nieświadomości. Z racji jej umiejscowienia w czasie stosowania bywa nazywana maską nadgłośniową.

Składa się z plastikowej rurki powietrznej, która łączy się z eliptycznym mankietem uszczelniającym. Wprowadza się ją poprzez usta pacjenta aż do tchawicy. Po włożeniu tworzy swego rodzaju hermetyczne uszczelnienie na szczycie głośni. Rurka zakończona jest łącznikiem, który pozwala podłączyć urządzenie do worka samorozprężalnego – resuscytatora i tym samym podanie tlenu.

Najczęściej maska krtaniowa używana jest przez anestezjologów w celu dostarczenia pacjentowi tlenu lub gazu znieczulającego podczas zabiegów chirurgicznych. Bywa stosowana również przez ratowników medycznych w akcjach ratunkowych gdy pacjent jest nieprzytomny. Pomaga także uzyskać efektywną wentylację podczas przeprowadzania resuscytacji krążeniowo-oddechowej. W przypadku wprowadzania urządzenia podczas wykonywania RKO nie należy przerywać uciśnięć klatki piersiowej.

Maska krtaniowa została wymyślona przez brytyjskiego anestezjologa Archibalda Braina w 1980 roku. Jej pierwszy komercyjny model pojawił się w sprzedaży w 1987 roku. Obecnie jest stosowana powszechnie na całym świecie.

Jak stosować maskę krtaniową – instrukcja.
Pierwszą czynnością jaką należy wykonać by użyć maski krtaniowej jest orientacyjne określenie wagi osoby poszkodowanej. Jest to konieczne, ponieważ musimy dobrać odpowiedni rozmiar maski, która posłuży nam do przeprowadzenia wentylacji zastępczej. Rozmiary przedstawia poniższa tabela.

Maska LMA powinna być dobrana na tyle dokładnie, aby nie dochodziło do przedostawania się powietrza wokół mankietu. Najczęściej do ratowania życia przeciętnej kobiety używa się maski w rozmiarze 4, a dla mężczyzny rozmiar 5.


Tabela rozmiarów masek krtaniowych.
 

Przed wsunięciem maski krtaniowej należy upewnić się, czy nie jest ona uszkodzona i czy w mankiecie nie znajduje się powietrze. Uszkodzonej maski nie wolno zastosować. Ustaleniu, czy urządzenie jest sprawne i bezpieczne do użycia służy kontrola wstępna. Polega ona na próbnym napełnieniu mankietu powietrzem, weryfikacji jego szczelności, zaobserwowaniu czy nie pojawiają się jakieś wybrzuszenia itp. a następnie opróżnieniu mankietu. Zaleca się używanie maski całkowicie opróżnionej z zalegającego powietrza. Powietrze odprowadza się przy pomocy dołączonej do zestawu strzykawki. Po wykonaniu tych czynności na zewnętrzną część mankietu można już nałożyć odpowiedni środek nawilżający ułatwiający wsunięcie maski do gardła osoby poszkodowanej.

Przed wsunięciem urządzenia do jamy ustnej osoby poszkodowanej, istotne jest aby upewnić się, czy nie znajdują się w niej ciała obce. Jeżeli tak, bezwarunkowo należy je usunąć. Maskę LMA najwygodniej jest wprowadzać w pozycji zza głowy osoby poszkodowanej. Istotna jest płynność wykonywanych ruchów i nie nadużywanie siły. Maskę wsuwa się najczęściej przy pomocy podtrzymywania jej wyprostowanym palcem wskazującym umieszczonym przed złączem mankietu i rurki a następnie prowadzenia wzdłuż podniebienia i dalej po tylnej ścianie gardła. Palec wskazujący przesuwa się wraz z maską tak daleko, aż napotka opór. Aby wysunąć palec z jamy ustnej należy przytrzymać maskę drugą ręką, by nie naruszyć jej prawidłowego już ustawienia.

Jeżeli ustawienie się w pozycji za poszkodowanym jest niemożliwe, stosuje się technikę wsunięcia maski kciukiem. Maskę krtaniową wsuwa się wówczas przytrzymując ją kciukiem w tym samym miejscu, jak w przypadku stosowania techniki palca wskazującego i wsuwa dociskając do wewnętrznej strony przednich zębów wzdłuż podniebienia i następnie po ścianie gardła.

Następnie należy zadbać o uszczelnienie urządzenia (mankietu) i dopasowanie do budowy anatomicznej krtani. W tym celu podłącza się do zaworu przewodu strzykawkę wypełnioną powietrzem i wypełnia się nim mankiet. Nie powinno się przytrzymywać rurki rękoma, lecz pozwolić na samoistne ułożenie się urządzenia podczas wtłaczania powietrza do mankietu. Ilość powietrza, jaką powinniśmy użyć do napełnienia mankietu jest określona w instrukcji. Przedstawia ją także poniższa tabela:


Jak napełniać maski krtaniowe (objętość).
 

Jeżeli maska krtaniowa została założona poprawnie, powinna wysunąć się na ok 1-2 cm powyżej siekaczy. Przy zakładaniu maski krtaniowej nie jest konieczne odginanie głowy osoby poszkodowanej. Można więc wykorzystać ją do udrożnienia dróg oddechowych osoby z podejrzeniem urazu kręgosłupa w odcinku szyjnym.

W latach 80. ubiegłego wieku maska krtaniowa zaczynała jako typowy przedmiot używany tylko przez anestezjologów. W chwili obecnej za sprawą swojej skuteczności stała się niezwykle powszechnym przyrządem wspomagającym nie tylko zabiegi chirurgiczne ale także ratującym życie.