Niektórzy pacjenci wymagają regularnego podawania leków. Wyróżnić możemy wiele metod: doustną, doodbytniczą, domięśniową, dożylną czy podskórną. Każda z tych metod ma swoje wady i zalety i nie nadaje się dla każdego. Należy ją dobrać w zależności od potrzeb i oczekiwań pacjenta. Bardzo często tą najodpowiedniejszą metodą jest wstrzyknięcie podskórne lub dożylne leku za pomocą cienkiej igły noszącej nazwę „motylek”. Inaczej mówiąc jest to tzw. „system Butterfly”.

Kiedy stosuje się kaniule typu „motylek”?
Drogę podskórną i dożylną podania leku wybieramy w przypadku wymiotów i nudności, problemów z połykaniem, u chorych nieprzytomnych i przy zaburzeniach wchłaniania z przewodu pokarmowego. Decydujemy się na nią również wtedy, gdy pacjent ma takie życzenie.

Jak wygląda igła do podawania lekó w wężykiem (igła „motylek”)?
Jest to cienka, metalowa igła, od której odchodzą dwa „skrzydełka”. Mają one praktyczne zastosowanie, ponieważ złożone umożliwiają łatwe wkłucie igły, natomiast rozłożone pomagają przytwierdzić igłę do skóry. Całość mocuje się do skóry różnymi plasterkami i przylepcami, które w przypadku dzieci mają rozmaite kolory i wzory (misie, kwiatuszki, postacie z bajek) aby dzięki temu zmniejszyć lęk przed zabiegiem. Igła posiada ponadto gumowy wężyk z portem, który daje możliwość wygodnego podawania leków.

Więcej na ten temat…
Kaniule typu „motylek” wkłuwane są głównie w okolice podobojczykowe lub okolice nadbrzusza. Motylek należy wkłuwać prostopadle do osi długiej ciała, ale należy uważać, aby igła nie przylegała do kości. Jeśli lekarz stwierdził przeciwwskazania do wkłucia igły w typowym miejscu, można tego dokonać również na ramieniu lub udzie. Tymi przeciwwskazaniami mogą być: owrzodzenia skóry, niska masa ciała, wychudzenie, bliznowce, naczyniaki czy zmiany zapalne skóry. Założenie „motylka” często wymaga zgody opiekuna chorego, ponieważ zazwyczaj to on będzie odpowiedzialny za podawanie leków. Kaniulę można założyć nawet na 21 dni, co zmniejsza liczbę wkłuć chorego, który potrzebuje stałego dostarczania leku do organizmu.

Jedną z ważniejszych rzeczy, o których już wspomnieliśmy, jest zachowanie higieny. Po każdorazowym wykorzystaniu kaniuli należy zmieniać igłę. Przed wykonaniem zabiegu konieczna jest dezynfekcja skóry pacjenta specjalnymi środkami, aby uniknąć ewentualnych zakażeń. Należy również umyć dokładnie dłonie. Ze względów estetycznych zaleca się zakładanie rękawiczek jednorazowych. W określonych sytuacjach (gdy jest to wskazane i możliwe), dużo częściej wykorzystuje się kaniule tego typu niż zwykłe wenflony. Wkłucie ich jest prostsze, a wygląd bardziej estetyczny. Pacjenci zapytani o różnicę między tymi dwoma przedmiotami stwierdzili, iż nosząc „motylki” odczuwają mniej bólu niż w przypadku zwykłych wenflonów.

Instrukcja stosowania „motylków”:
– na samym początku należy bardzo dokładnie umyć ręce. Wkłucie podskórne jest ingerencją w organizm ludzki, dlatego należy szczególną uwagę zwrócić na to, aby żadne bakterie i patogeny nie przedostały się do organizmu i tak już chorej osoby
– montujemy igłę na strzykawce, a następnie nabieramy nią lek, po czym zdejmujemy igłę i wyrzucamy do specjalnego pojemnika. Strzykawkę zabezpieczamy nową igłą, ale nie zdejmujemy z niej osłonki.
– do drugiej strzykawki nabieramy sól fizjologiczną
– przed podaniem leku, ze strzykawki z tym lekiem zdejmujemy igłę i wyrzucamy do specjalnego pojemnika. Usuwamy powietrze trzymając strzykawkę cylindrem do góry i naciskając lekko tłokiem
– otwieramy końcówkę drenu motylka
– przyłączamy strzykawkę, a następnie powoli podajemy lek (maksymalnie 4 ml)
– odpinamy strzykawkę i wyrzucamy ją do specjalnego pojemnika
– do końcówki drenu podpinamy strzykawkę z solą fizjologiczną i podajemy określoną ilość roztworu tak, aby przepchnąć lek pod skórą.
– na końcu odpinamy strzykawkę i umieszczamy ją w specjalnym pojemniku

Należy pamiętać, aby podczas podawania leku tą metodą uważnie obserwować reakcje chorego. Można co jakiś czas pytać o samopoczucie, sprawdzać, czy nie występuje obrzęk i zaczerwienienie, a także czy lek nie wypływa spod opatrunku. Naturalną reakcją jest wystąpienie niewielkiego obrzęku tuż nad miejscem wkłucia. Jeśli podawanym przez nas lekiem jest lek przeciwbólowy, należy ustalić określone godziny zabiegu tak, by odstępy były w miarę równe. Do lekarza lub pielęgniarki należy zgłosić się wtedy, gdy wystąpią niepokojące objawy, do których zaliczamy:
– ból podczas podawania leku
– niedrożność igły
– stany zapalne w miejscy wkłucia
– krwiaki
– ropnie
– odmę podskórną

Rozmiary kaniul „motylków”:
Kaniule dostępne są w różnych rozmiarach. Dobieramy go zgodnie z potrzebami pacjenta biorąc pod uwagę jego wiek, wagę czy wzrost. Praktycznym rozwiązaniem jest zastosowanie odpowiednich kolorów, które przypisane są do rozmiarów. Najczęściej spotykanymi i wykorzystywanymi rozmiarami są:
– 22G; igła ma średnicę 0,7 mm, a skrzydełka mają kolor czarny
– 23G; igła ma średnicę 0,6 mm, a skrzydełka mają kolor niebieski
– 25G; igła ma średnicę 0,5 mm, a skrzydełka mają kolor pomarańczowy

Każde wkłucie wywołuje nieprzyjemne uczucie, a u osób wrażliwych czy dzieci – lęk. Właśnie dlatego należy zadbać, aby cały proces był przeprowadzany w przyjaznych, spokojnych warunkach. Dzieci często wyczuwają obawę dorosłych, dlatego należy nie pokazywać po sobie żadnych emocji mogących zniechęcić dziecko do zabiegu. Również ze względu na strach najmłodszych, stosuje się kolorowe plasterki, które odwracają ich uwagę od igły. Kolejny raz przypominamy także o higienie i czystości, w której bezwzględnie musi być utrzymywany „motylek”.