Zgłębnik żołądkowy, nazywany również „sondą do żołądka”, to wykonany zgodnie z odpowiednimi normami, giętki przewód wprowadzony do wnętrza organizmu (żołądka lub jelita cienkiego). Wszystkie zgłębniki żołądkowe z zatyczką lub bez, pakowane są pojedynczo, są wyrobami sterylnymi jednorazowego przeznaczenia. Cewnik do karmienia może być wprowadzony do organizmu przez nos lub w przypadku tzw. „PEG-ów” poprzez powłoki skórne. Karmienie przez sondy żołądkowe prowadzone bywa:
– w szpitalach
– w zakładach opiekuńczo-leczniczych (ZOL, DPS, ZOP itp.)
– w opiece domowej

Po co (w jakim celu) zakłada się zgłębnik żołądkowy i na jak długo?
Sondy żołądkowe mają zastosowanie w sytuacjach kiedy pacjent nie ma możliwości przyjęcia pokarmów drogą doustną, czyli gdy występują np. takie jak objawy, jak: – dławienie, ryzyko zachłyśnięcia, w zaawansowanych procesach chorobowych w przebiegu których dojść może do poważnych zaburzeń połykania
– jadłowstręt w przebiegu chorób psychicznych (karmienie przymusowe)
– zaburzeń wynikających z zastosowania chemio i radioterapii, czemu nierzadko towarzyszą wymioty i brak apetytu
Podsumowując: zgłębnik do żołądka zakłada się wówczas, gdy umożliwi on utrzymanie czynności przewodu pokarmowego. Pokarm podawany jest wówczas poprzez strzykawki do karmienia (strzykawki cewnikowe) i dociera bezpośrednio do żołądka. Sonda może zostać założona jednorazowo, do podania posiłku lub pozostawiona na okres od 24-48h.

Jaki pokarm może być podawany przez sondę?
Bezpośrednio do zgłębnika pokarm jest wprowadzany przy użyciu strzykawki o dużej objętości ze specjalnym zakończeniem, dlatego też pokarm podawany powinien być maksymalnie rozdrobniony – posiłki mogą być rozdrabniane przy użyciu blendera- uzyskamy wtedy niemalże płynną konsystencję. Do zgłębnika podawać można także dostępne na rynku opracowane w specjalny sposób substancje.

Czy zakładanie sondy do żołądka może być niebezpieczne?
Tak, proces ten niesie z sobą ryzyko wystąpienia pewnych powikłań. Jak w każdej sytuacji, kiedy do organizmu wprowadzane jest ciało obce, mogą nastąpić chociażby powikłania powstałe w wyniku uszkodzeń mechanicznych – związane z samym wprowadzeniem zgłębnika. W wyniku źle dobranej substancji pokarmowej mogą wystąpić bóle brzucha, złe samopoczucie pacjenta, wymioty i wzdęcia spowodowane reakcją na podawany pokarm. Z powodu nieodpowiedniego przygotowania posiłku może dość do jego zakażenia i wprowadzenia infekcji do przewodu pokarmowego. Ponadto w wyniku wysunięcia się zgłębnika może dość do zachłystowego zapalenia płuc – pokarm zamiast do żołądka zostanie wprowadzony do dróg oddechowych, jest to sytuacja niezwykle niebezpieczna dla zdrowia pacjenta.

O czym należy pamiętać zakładając zgłębnik żołądkowy? Jak karmić pacjenta przez sondę do żołądka?
1. O rodzaju, częstotliwości i ilości podawanego pokarmu decyduje lekarz
2. Przed każdym karmieniem powinno się wykonać toaletę jamy ustnej- zmniejszy to odruchy wymiotne u pacjenta
3. Podawać należy jedynie pokarmy o niezmienionej konsystencji i kolorze
4. Nasz podopieczny powinien być karmiony około 5-7 razy dziennie w godzinach przyjmowania stałych posiłków przed założeniem zgłębnika
5. Temperatura podawanego posiłku powinna wynosić około 30 stopni Celsjusza, zaś maksymalnie jednorazowo powinno się podać od 200 do 300 ml pożywienia z szybkością 100ml/5-10 min.
6. Po każdym karmieniu należy przepłukać zgłębnik do karmienia letnią wodą, nie powinna ona jednak objętościowo przekraczać ilości podanego wcześniej posiłku
7. Przed rozpoczęciem karmienia – w przypadku zgłębników wprowadzonych do żołądka przez nos, należy osłuchać okolicę żołądka stetoskopem wprowadzając do sondy nie więcej jak 10ml powietrza.
8. Należy unikać wprowadzania do sondy większej ilości powietrza, w tym celu można zastosować jednorazowe korki/zatyczki do sondy lub klips obecny na niektórych rodzajach zgłębników.


Istnieją również specjalnie zaprojektowane zgłębniki żołądkowe silikonowe. Bardzo dobrej jakości, sondy żołądkowe z silikonu ograniczają ryzyko wystąpienia stanów zapalnych i są znacznie lepiej tolerowane przez organizm pacjenta. Stosowany przez wielu specjalistów zgłębnik żołądkowy silikonowy stanowi jeden z ważnych czynników podnoszących komfort i bezpieczeńśtwo chorego.

Warto zawsze pamiętać o tym, że każdy pacjent jest inny, podobnie jak sposób, w jaki zareaguje on na karmienie przez zgłębnik żołądkowy. Każdą niepokojącą sytuację warto zawsze konsultować z personelem medycznym (lekarzem prowadzącym, pielęgniarką). Należy również zwracać uwagę na fakt, czy sonda żołądkowa, którą zamierzamy wykorzystać, jest szczelnie zapakowana (czy jej opakowanie nie uległo uszkodzeniu – rozerwaniu), bowiem jedynie nienaruszona warstwa ochronna gwarantuje nam sterylność produktu, za co za tym idzie zwiększone bezpieczeństwo jego użycia.