Człowiek wykonuje szereg czynności, które utrzymują go przy życiu. Jedną z takich czynności jest produkowanie moczu. Dzisiejszy artykuł będzie poświęcony kontroli dobowej zbiórki moczu. Jest to proces, dzięki któremu możemy ocenić nie tylko funkcjonowanie układu moczowego, ale całego organizmu.

Czym jest dokładnie kontrola dobowej zbiórki moczu?
Jest to czynność, umożliwiająca ocenę bilansu płynów w organizmie. Dzięki temu można wyliczyć ilość związków chemicznych w moczu, takich jak: cukier, białko, hormony, leukocyty, a także ilość pierwiastków mineralnych. Badaniu poddaje się mocz zebrany w ciągu 24 godzin.

Wskazania
Badanie zaleca się głównie osobom z chorobami układu moczowego, dotyczy to głownie chorób nerek. Jednak badanie jest wszechstronne, umożliwia wykrycie wielu innych chorób. Wskazaniami do wykonania go są również: zaburzenia metaboliczne, podejrzenie cukrzycy, zasadowicy czy kwasicy, podejrzenie chorób tarczycy i przytarczyc, osteoporoza, żywienie pozajelitowe, dializoterapia, podejrzenie niedoboru witaminy D. Innym wskazaniem mogą być zaburzenia elektrolitowe, nadciśnienie tętnicze, otyłość.

Jak przygotować się do badania moczu?
Pierwszą podstawową czynnością, którą wykonujemy jeszcze przed przystąpieniem do oddawania moczu, jest przygotowanie dwóch plastikowych pojemników. Jeden o pojemności około 2-3 litrów, do którego oddajemy mocz przez całą dobę oraz drugi – mniejszy, do którego przelejemy później trochę płynu z dużego pojemnika, aby bez problemu zanieść go do analizy. Takie jednorazowe pojemniki można z łatwością nabyć w każdej aptece.

Dobową zbiórkę moczu rozpoczyna się w godzinach porannych i przeprowadza przez okres 24 godzin. Pierwszy, poranny mocz oddajemy jeszcze do toalety, a każdy kolejny zbieramy już do dużego pojemnika. Dla ułatwienia notujemy godzinę rozpoczęcia zbiórki. Jest to ważne, ponieważ ostatnia porcja moczu powinna być oddana w tej godzinie, w której proces został rozpoczęty. Jeśli zbiórka została zakończona, należy sprawdzić jej objętość i przemieszać całość, a następnie odlać do małego pojemnika około 50-100 ml.

Do małego pojemnika załączamy informację z godziną rozpoczęcia i zakończenia zbiórki, a także z objętością zebranego moczu. Zanosimy go od razu do laboratorium. Ważną informacją jest fakt, że jeżeli chociaż jedna porcja moczu z różnych przyczyn nie została oddana do większego pojemnika, cały proces należy rozpocząć od nowa, ponieważ wynik może być niedokładny.

Należy pamiętać także, że:
– duża dawka alkoholu zwiększa stężenie mocznika
– gorączka, stres, duży wysiłek czy gorąca kąpiel może podwyższać stężenie kwasu moczowego i być przyczyną białkomoczu
– niektóre leki mogą wpływać na wynik całego badania

Przeciwwskazania:
Do każdego badania, bez wyjątku, występują przeciwwskazania. Również do dobowej zbiórki moczu. Zaliczamy do nich:
– stan po spożyciu alkoholu i po dużym wysiłku fizycznym
– 2 dni przed rozpoczęciem miesiączki, tuż po zakończeniu jej, a także podczas owulacji (dotyczy kobiet)
– gorączka i gorące kąpiele
– stres

Interpretacja wyników
W pierwszej kolejności ocenia się barwę oraz gęstość moczu. Prawidłowy mocz ma żółty kolor i jest przejrzysty. Jeśli jest mętny, wskazuje na zwiększoną ilość leukocytów lub kryształów. Może to świadczyć o zakażeniu dróg moczowych. Jeśli natomiast ma inny kolor, np. czerwony, świadczy to o zwiększonej liczbie erytrocytów w moczu. Nie zawsze jednak takie zabarwienie świadczy o problemach, sporadycznie może wynikać ze spożywanych pokarmów, np. jeśli dana osoba je dużo buraków ćwikłowych. Poniżej przedstawimy Państwu nieprawidłowe barwy moczu wraz z przypisanymi do nich dolegliwościami:
– jasnożółty – mocz jest rozrzedzony, np. na skutek picia zbyt dużej ilości płynów; odwrotnością jest kolor ciemnożółty, który występuje podczas picia zbyt małej ilości płynów
– jaskrawożółty – występuje gdy bierzemy witaminy z grupy B
– czerwonoróżowy – występuje przy dnie moczanowej
– zielonkawy – świadczyć może o zakażeniu pałeczką ropy błękitnej, zapaleniu gruczołu krokowego lub zapaleniu pęcherza moczowego

Gęstość moczu powinna wynosić 1,023. Jeśli jest mniejsza, wskazuje to na bardzo ciężką niewydolność nerek, a jeśli większa – np. na znaczne odwodnienie.

Kolejną rzeczą badaną w moczu jest jego pH. Prawidłowe powinno wynosić około 6. Zasadowy charakter moczu (powyżej 6) spotykamy u osób na diecie wegetariańskiej lub mlecznej, a także przy przewlekłej niewydolności nerek i nadczynności przytarczyc. Odczyn kwaśny pojawia się podczas gorączki oraz przy znacznym odwodnieniu.

Następnym związkiem poddawanym badaniu jest białko. W moczu zdrowej osoby powinno nie występować. Pojawia się podczas gorączki, przy przemarznięciu i po dużym wysiłku fizycznym. Inne przyczyny wystąpienia białka w moczu to: nadciśnienie, cukrzyca, choroby nowotworowe, toczeń układowy, zatrucia, niewydolność serca, kłębuszkowe zapalenie nerek.

Kolejnym związkiem, który nie powinien wystąpić w moczu, jest cukier. Jego obecność wskazuje na cukrzycę, choroby wątroby i nerek czy zatrucie. Jego niewielkie ilości dopuszczalne są tylko u kobiet w ciąży.

Ciała ketonowe w moczu świadczą o alkoholizmie, źle leczonej cukrzycy lub zaburzonej przemianie tłuszczowej i węglowodanowej. Niewielkie ilości dopuszczalne są u kobiet w ciąży.

W moczu możemy znaleźć erytrocyty i leukocyty. Tych pierwszych powinno być około 3 w polu widzenia, jeżeli badamy mocz pod mikroskopem. Leukocytów natomiast 4-5 w polu widzenia. Nieprawidłowa ilość leukocytów wskazuje na zakażenie dróg moczowych, śródmiąższowe zapalenie nerek, zapalenie gruczołu krokowego (w przypadku mężczyzn) czy po prostu na nieprawidłowe pobranie moczu (co może zdarzyć się w przypadku kobiet).

Czym są worki na mocz i kiedy je wymieniać?
Worki na mocz są przeznaczone do dobowej oraz dziennej zbiórki moczu u osób długotrwale leżących lub mających problemy z oddawaniem moczu. Istnieje wiele rodzajów tego typu produktów – zwykłe lub nawet zakładane na nogę.

Istotnym czynnikiem przy pielęgnacji osoby z workiem na mocz jest niedopuszczenie do jego przepełniania. Worek na mocz powinno się opróżnić wówczas, gdy widzimy, że ilość moczu zbliża się do górnej granicy. Średnio wymienia się go co 3-4 godziny. Przy wymianie i opróżnianiu go zależy zachować zasady aseptyki i antyseptyki. Wymiana worka na mocz odbywa się co 3 dni w bardzo higienicznych warunkach. Istotne informacje:
– należy często wymieniać pościel osoby chorej oraz bieliznę osobistą
– kilka razy dziennie należy myć cewnik moczowy i okolice jego założenia
– konieczne jest mycie rąk przed oraz po każdym kontakcie z cewnikiem czy workiem na mocz
– worek umieszczamy poniżej pęcherza moczowego, aby zapobiec cofaniu się moczu

Badanie moczu wchodzi w skład wielu podstawowych badań wykonywanych w celu ogólnej oceny stanu zdrowia. Każdy z pewnością choć raz miał wykonywane to badanie. W związku z tym warto wiedzieć chociaż podstawowe informacje na ten temat, m.in. co powinno znajdować się w moczu, czego nie powinno być, a także jak powinien wyglądać wizualnie mocz zdrowej osoby. Jeśli ktoś nie jest w stanie oddawać mocz w normalnych warunkach, zostaje poddany cewnikowaniu i zakłada mu się worek na mocz. Warto również wiedzieć, jak pielęgnować taką osobę. Wymaga ona przebywania w higienicznych warunkach.