Coraz większa rzesza ludzi na świecie skarży się na bóle kręgosłupa, zwłaszcza dotyczące odcinka szyjnego. Obecnie uznaje się, że jest to choroba cywilizacyjna, ze względu na powiększającą się co roku liczbę osób, która odczuwa takie dolegliwości. Problemy te dotyczą nie tylko ludzi starszych, ale również osób po 50–tym roku życia, którzy nadal wykonują prace zawodowe. Jednakże, jak pokazują przeprowadzone w ostatnich latach badania statystyczne, coraz więcej ludzi młodych, a nawet dzieci doświadczają tego typu przypadłości.
Przyczyną schorzeń kręgosłupa w odcinku szyjnym są najczęściej powstające wraz z osiąganym wiekiem zmiany zwyrodnieniowe kości. Z kolei u osób w młodych wieku, są spowodowane przede wszystkim nieprawidłową postawą ciała. Jest to w szczególności przyjmowanie pozycji garbiącej się lub nadmierne pochylonej podczas pracy na komputerze czy w trakcie oglądania telewizji. Siedzący tryb życia, pozbawionym wszelkiej aktywności ruchowej i sportu, osłabienie mięśni w okolicy szyi i karku, nadwaga spowodowana z jednej strony nadmiernym jedzeniem, a z drugiej strony nie spalaniem nagromadzonych kalorii, a także zaburzenia układu hormonalnego i metabolicznego oraz przeciążenia zawodowe, występujące najczęściej u stomatologów, fryzjerów, kosmetyczek itp. Choroba ta, pojawia również u osób cierpiących na wady postawy tj. skolioza, płaskostopie oraz przy nawracających bólach krzyża. Ponadto zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego może być także wynikiem przyjęcia niewygodnej pozycji w trakcie snu lub odpoczynku, dobraniem nie właściwej poduszki do spania lub doznanych urazów szyi.
Schorzeniom kręgosłupa szyjnego towarzyszą najczęściej bóle szyi promieniujące do kończyn górnych oraz czoła, bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, równowagi, pracy serca, a nawet szumy uszne czy oczopląs. Podstawowymi sposobami stosowanymi w leczeniu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego jest zażywanie tabletek przeciwbólowych, aplikowanie maści przeciwzapalnych, używanie do snu poduszki ortopedycznej (korekcyjnej), a także ćwiczenia i zabiegi mające na celu wzmacnianie kręgów szyjnych i uśmierzenie bólu. Ponadto w szczególnych przypadkach do unieruchomienia odcinka szyjnego stosuje się kołnierze ortopedyczne. Jednakże należy w tym miejscu zaznaczyć, że nie wolno ich zbyt długo nosić, gdyż mogą doprowadzić do osłabienia lub w dalszej perspektywie zaniku mięśni szyi. Zaleca się, aby w trakcie ich używania wykonywać ćwiczenia wzmacniające odcinek szyjny. Dlatego też, w tym miejscu nasuwają się bardzo istotne pytania.
Co to jest kołnierz ortopedyczny (szyjny) i do czego służy, kiedy powinno się go używać? Jakie są jego główne właściwości oraz jakie są rodzaje kołnierzy ortopedycznych?
Otóż obecnie kołnierz ortopedyczny (kołnierz na szyję) jest najbardziej znanym, rozpowszechnionym i wykorzystywanym w świecie medycznym narzędziem do leczenia, a dokładniej mówiąc do unieruchamiania odcinka szyjnego kręgosłupa. Bywa także nazywany: orteza szyjna. Kołnierz ortopedyczny najczęściej używa się w sytuacji stwierdzenia przez lekarza urazu szyjnego. Ponadto ma on na celu zapobiegnięcie doznania dodatkowych obrażeń kręgosłupa szyjnego i rdzenia kręgowego. Dzięki niemu głowa z obydwu stron jest prawidłowo ustabilizowana i usztywniona. Jego zewnętrzna struktura jest wykonana z skorupy polietylenowej, która odpowiada za nadanie kształtu, z kolei wewnętrzna część jest wyścielona pianką, powodująca tym samym komfort i wygodę dla pacjenta.
Dobrej jakości kołnierze szyjne mają funkcję regulowania obwodów, tak aby była możliwość dopasowania wysokości do podparcia, podbródka oraz potylicy chorego. Wszystkie kołnierze są zapinane za pomocą zamocowanych rzepów. Niektóre modele, dodatkowo zostały wyposażone w otwór tracheostomijny by ułatwić sprawdzanie tętna.
Kołnierz ortopedyczny jest w szczególności zalecany pacjentom przez lekarzy ortopedów do leczenia takich dolegliwości jak: – choroby odcinka kręgosłupa szyjnego, które doprowadzają do różnych zniekształceń postawy ciała,
– nieprawidłowe ustawienia głowy, w których to zastosowanie kołnierza przyczyni się do stopniowego jej skorygowania,
– zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa tj. dyskopatia, skolioza,
– różnego rodzaju urazy żuchwy,
– urazy doznane w wyniku wypadków, kontuzji, obrażeń – kołnierz ratowniczy
Ponadto kołnierz ortopedyczny jest on wskazany do stosowania w celu odciążenia części stawowych, po przeprowadzonych operacjach, aby usztywnić kręgosłup, a tym samym uniemożliwić jego naruszenie się. Używa się go również jako element pomocy w trakcie rehabilitacji, poza tym jest bardzo przydatny w trakcie przenoszenia czy transportowania chorego.
Okres noszenia kołnierza ortopedycznego jest przeważnie ustalany przez lekarza prowadzącego i może być on różny w zależności od rodzaju doznanego urazu lub zaawansowania choroby. Należy jednak podkreślić, iż najczęściej zaleca się unieruchomienie odcinka kręgosłupa szyjnego na okres 6 tygodni, nie zapominając o tym, jak istotne są w tym czasie ćwiczenia mięśni oraz rehabilitacja.
Kołnierz ortopedyczny można nabyć między innymi w naszym internetowym sklepie medycznym. Bardzo ważne jest, aby podczas zakupu właściwie go dopasować do potrzeb i rozmiarów chorego. W tym celu należy zmierzyć obwód szyi oraz w pozycji stojącej, wyprostowanej dokonać pomiaru od brody do wcięcia szyjnego mostka. Te czynność wykonuje się, aby określić jaka powinna być odpowiednia wysokość kołnierza.
Na rynku medycznym jest kilka rodzajów i rozmiarów kołnierzy, aby zakupiony kołnierz spełnił właściwą funkcję trzeba go również odpowiednio założyć. Po pierwsze należy odpiąć rzep zamocowany do ortezy, następnie osadzić go częścią wklęsłą pod żuchwę i zapiąć za pomocą rzepu na szyi z tyłu. Kołnierzy ortopedycznych nie wolno prać mechanicznie, używać chloru, ani prasować żelazkiem. Ciekawostką jest, iż w wielu zagranicznych krajach kołnierze szyjne są stosowane jednorazowo, natomiast w Polsce niestety nierzadko bywa odwrotnie. Jednorazowe kołnierze ortopedyczne (np. kołnierze ratownicze) poddawane są czyszczeniu i sterylizacji aby można było użyć ich powtórnie. Takie działanie ma na celu zaoszczędzenie pieniędzy, gdyż jest to dla kupującego dość kosztowny wydatek finansowy. Praktyka ta nie do końca spotyka się z rozsądkiem i podstawowymi zasadami higieny – kołnierze medyczne np. użyte podczas wypadku, nierzadko mają kontakt z krwią i innymi wydzielinami ludzkiego organizmu, będącymi potencjalnie materiałem zakaźnym.
Obecnie na rynku medycznym dostępnych jest kilka typów kołnierzy ortopedycznych dopasowanych odpowiednio do uszkodzonej części odcinka szyjnego oraz budowy. Są to:
1. Kołnierze jednoczęściowe (np. kołnierz ratowniczy dla dzieci i dorosłych) – są najczęściej wykorzystywane podczas rehabilitacji, prowadzonego leczenia, a także przenoszenia lub transportowania ludzi, którzy doznali urazu. Posiadają uniwersalne rozwiązania tj. 15 stopniowa regulacja kąta nachylenia żuchwy oraz możliwość bocznego 15 stopniowego regulowania dopasowania rozmiaru. W związku tym idealnie dostosowują się do każdego chorego, nawet do dzieci o wadze od 13 do 160 kg. Kołnierze synchronizują kręgosłup szyjny z tułowiem, zapewniając tym samym bezpieczeństwo pacjenta. Wykonany są od strony wewnętrznej z miękkiej, nie powodującej uczulenia pianki wraz z dużymi otworami umieszczonymi z tyłu głowy, a także z przodu kołnierza w okolicy szyi. Otwory mają na celu umożliwienie sprawdzenia tętna lub wykonania konikotomii. Kołnierze umożliwiają wykonanie prześwietlenia metodą rezonansu magnetycznego bez konieczności ich ściągania.
2. Kołnierze dwuczęściowe – są one zakładane w przypadku doznania urazu kręgosłupa szyjnego w wyniku skręcenia, złamania, a także po przeprowadzonych operacjach. Dzięki swoim właściwościom łagodzą ból pacjenta oraz gwarantują bezpieczeństwo odcinka szyjnego. Są wykonane z gęstej, elastycznej pianki, posiadają ruchomy, odczepiany element, powodujący, że można dopasować kołnierz do potrzeb każdego chorego. Posiadają dwuczęściową konstrukcję, umożliwiając tym samym idealnie doładowanie rozmiaru oraz łagodzą powstający w wyniku doznanych obrażeń ból. Ponadto mają kilkanaście otworów, które odpowiadają za dostarczanie powietrza do ciała poszkodowanego. Kołnierze umożliwiają wykonanie prześwietlenia metodą rezonansu magnetycznego bez konieczności ich ściągania.
3. Kołnierze miękkie (np. kołnierz Schantza) – są używane do częściowego unieruchomienia, w przypadku wystąpienia dyskopatii, bóli odcinka szyjnego, urazów w okolicy wiązadeł i mięśni kręgosłupa szyjnego, a także zmianach zwyrodnieniowych, reumatycznych, nerwobóli szyi i ramion. Są wykonane z miękkiej, miłej w dotyku, gęstej pianki poliuretanowej, z idealnie wyprofilowanym kołnierzem oraz „pamięcią” kształtu, tj. rozciągają się we wszystkich kierunkach, doskonale dopasowując się do ciała chorego. Dzięki posiadanym paskom samoprzylepnym umożliwiają odpowiednią regulację do potrzeb poszkodowanego. Na rynku medycznym są dostępne kilku rozmiarach tj. od 6 do 12 cm.
4. Kołnierze sztywne (sztywny kołnierz ortopedyczny z podbródkiem lub bez podbródka) – stosowane najczęściej w przypadku zniekształceń i dyskopatiach odcinka szyjnego, leczenia schorzeń mięśni szyi, zmianach zwyrodnieniowych. Są wyposażone od wewnątrz w usztywnienie, dzięki czemu zapewniają dobre unieruchomienie części ciała pacjenta. Ponadto są wykonane z miękkiej pianki poliuretanowej oraz dodatkowo zastosowanej, usztywniającej wkładki polipropylenowej w celu podparcia podbródka. Tak samo jak w przypadku kołnierzy miękkich, posiadają paski samoprzylepne, które umożliwiają odpowiednią regulację do potrzeb poszkodowanego. Umożliwiają wykonanie prześwietlenia metodą rezonansu magnetycznego pomimo ich noszenia.
Dawniej do unieruchomienia odcinka szyjnego kręgosłupa stosowano tymczasowe „kołnierze szyjne”, wykonane z waty lub ligniny, dodatkowo wzmocnione bandażem. Było to rozwiązanie spowodowane głównie brakiem dostępu do odpowiednich wyrobów medycznych. Warto jednak wspomnieć tę metodę, gdyż może być ona zastosowana w sytuacjach ekstremalnych, gdy nie posiadamy możliwości wykorzystania odpowiedniego sprzętu medycznego.