Domowe testy moczu i kału to podstawowe badania jakie powinien wykonać każdy z nas w ciągu roku. Jest bardzo wiele osób, które dbają o swój stan zdrowia i wykonują tego rodzaju badania profilaktycznie raz albo 2 razy do roku. Jednak duża część osób dopiero wtedy robi badania jak im coś dolega albo trafią do szpitala. A badania z kału i moczu mogą nam bardzo dużo powiedzieć o naszym stanie zdrowia. Gdyby były wykonywane systematycznie to znacznie więcej infekcji, jednostek chorobowych zostałoby wykrytych we wczesnym etapie co ułatwiałoby ich leczenie. Badania moczu i kału regularnie także powinniśmy wykonywać naszym dzieciom. Dzieci bardzo często mają infekcje układu moczowego, z kolei w kale często pojawiają się pasożyty.
Do wykonywania badań moczu i kału potrzebne są nam specjalne pojemniczki czy woreczki. Obecnie na rynku można zakupić takowe w każdej aptece czy medycznym sklepie. Są to pojemniczki do wyboru jałowe lub niejałowe, najlepiej wybierać te wysterylizowane. Badanie moczu jest jak wspomniano jednym z częstszych badań rutynowych jeżeli chodzi o stan naszego zdrowia. Z badań moczu możne wyczytać wiele najczęściej choroby nerek, wątroby i układu moczowego. Podstawowe składniki moczu to 96% wody, 2,5% składniki przemiany materii głównie mocznik, 1,5 % soli mineralnych w tym substancję barwników żółciowych. Pojawienie się w moczu następujących substancji takich jak glukoza, mocznik, białko, ketony, może zwiastować nieprawidłowości i rozwój infekcji lub początek choroby. Widoczne w moczu mogą być śladowe ilości erytrocytów i leukocytów.
Prawidłowy mocz
U zdrowej osoby powinien mieć kwaśny odczyt. W przypadku zasadowego moczu możemy mieć do czynienia w zakażeniach układu moczowego, które mogą powodować bakterie lub też zaburzenia czynności cewek nerkowych. Odpowiednia barwa moczu powinna być żółta przejrzysta. Nieprawidłowy kolor moczu może być czerwony jasny, ciemny, różowawy czy nawet brunatny. Jedną z częstszych przyczyn może być krwiomocz czy obecność erytrocytów, hemoglobiny.
Barwa czerwona – brunatna bardzo często świadczy także o kolce nerkowej, gdzie kamienie podrażniają cewkę moczową. Oprócz jednostek chorobowych barwa moczu czerwonego może pochodzić o jedzenia jaki spożywaliśmy wcześniej np. często tak się dzieje jedząc buraki ćwikłowe, pijąc z nich sok. Niektóre leki także mogą powodować czerwoną barwę moczu.
Prawidłowy mocz jest przejrzysty, barwy żółtej. Inny kolor świadczy o obecności nieprawidłowych składnikach występujących w moczu. Kolor mętny może świadczyć o dużej liczbie leukocytów wywołujących zakażenia układu moczowego, Mętność może zwiastować także kryształy – fosforany, moczany.
Znaczenie przy badaniu moczu ma także jego gęstość, tutaj wpływ na to może mieć pora pobrania moczu zazwyczaj mocz z porannej próbki jest gęściejszy. Także znaczenie tutaj ma bezpośrednia podaż płynów przed badaniem. Duża gęstość moczu może występować w odwodnieniu np. podczas biegunki, wymiotów, przyjmowanie małej ilości płynów. Również może zwiastować to choroby dróg moczowych np. zakażenia układu moczowego. Przy obecności białka w moczu pacjent może mieć także nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, zapalenie gruczołu krokowego u mężczyzn. Zdarzają się także choroby krwi. Glukoza we krwi – cukier może świadczyć o cukrzycy pierwszego, drugiego, trzeciego typu lub też uszkodzeniach cewki nerkowej. Często zdarza się, że cukier w moczu występuje u kobiet w ciąży, w takim przypadku zawsze należy wykluczyć pojawienie się cukrzycy. Ciała ketonowe również nie powinno ich być w zdrowym moczu mogą wystąpić w przypadku cukrzycy lub kiedy dłuższy czas nie jemy w przypadku głodzenia się. W niewielkim stopniu w moczu mogą występować erytrocyty i leukocyty ich większa ilość także może świadczyć o nieprawidłowościach w moczu jak np. zakażenia dróg oddechowy, zapalenie pęcherza, zapalenie odmienniczkowe nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek.
Jak w prawidłowy sposób pobrać próbkę moczu?
Ważne jest aby próbkę moczu pobierać w prawidłowy sposób, ponieważ jej nieodpowiednie pobranie może zaburzyć wynik bardzo często dzieje się tak w przypadku pobierania moczu u kobiet. Gdzie w okolicy zewnętrznego ujścia cewki moczowej pojawiają się leukocyty, mogące zaburzać prawidłowy wynik.
Zalecane jest aby próbkę moczu pobierać z rana z pierwszego oddania moczu. W tym celu najlepiej stosować specjalne pojemniki przeznaczone na mocz z zakrętką dla dzieci wygodne są woreczki na mocz, szczególnie tych najmniejszych dzieci. Można zakupić specjalistyczne woreczki dedykowane dla dziewczynek i chłopców, różniące się konstrukcją tak aby dopasować je do dziewczęcej i chłopięcej budowy ciała. Kiedy mamy już odpowiednio wybrany asortyment możemy przejść do pobierania moczu. Ważne jest aby umyć okolicę zewnętrznego ujścia cewki moczowej u kobiet powinno wyglądać to następująco. Powinno się rozchylić wargi sromowe i przemyć w kierunku jaki odbywa się zazwyczaj podmywanie czyli od przodu do tyłu. Z kolei mężczyźni powinni odciągnąć napletek i również przemyć. Kosmetyki do mycia okolic powinny być delikatne najlepiej naturalne. Mocz powinniśmy pobierać z środkowego strumienia, do badania wystarczy już około 20 ml. W przypadku dzieci należy postępować podobnie a dla małych dzieci chłopców i dziewczynek najlepiej będzie zastosować odpowiednie woreczki na mocz.
Oprócz standardowego poboru próbki moczu i oddania go do badań można zastosować specjalistyczne testy paskowe do wykonywania w domu. Testy tego typu można zakupić na ogólne badania moczu, które wykazują nieprawidłowości w postaci pojawienia się w moczu już wcześniej wspomnianych składników jak białko, cukier, leukocyty itp. Tego rodzaj testy są bardzo wygodne i szybkie z łatwością wykonamy je w domowym zaciszu. Są również testy typowo przeznaczone dla kobiet na infekcje intymne ale również testy na infekcje układu moczowego dla dzieci i dorosłych. Test wykonamy w ciągu kilku minut wynik również otrzymamy bardzo szybko. Jeżeli wynik wykaże nieprawidłowości w moczu to należy jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą aby podjąć odpowiednie leczenie.
Badanie kału
W przypadku kału jest podobnie za pomocą próbki kału poddanej analizie w laboratorium można wykryć choroby układu pokarmowego, pasożyty. Z kału można dowiedzieć się również o chorobach nowotworowych jelita grubego oraz chorobie wrzodowej żołądka. Z próbki kałowej również dowiemy się czy nasz organizm trawi prawidłowo, czy w kale nie mamy większej ilości śladów krwi, śluzu, które mogą świadczyć o stanie chorobowym. Badanie kału wykonujemy znacznie rzadziej niż moczu, najczęściej w przypadku konkretnych objawów lub badania w przypadku podjęcia pracy zwłaszcza w przemyśle gastronomicznym. Lekarz może zlecić badanie kału w przypadku podejrzenia niektórych chorób zakaźnych, krwawień układu pokarmowego, przy zaparciach, wzdęciach, częstych bólach brzucha itp. W przypadku kału także zaleca się pobór jego próbki do odpowiednich pojemniczków, najlepiej nadają się do tego kubeczki z szpatułką, dzięki którym pobierzemy odpowiednią próbkę kału. Aby próbka kału została pobrana prawidłowo należy się przygotować do badania.
Dla osób, które przyjmują leki, konieczne będzie odstawienie niektórych z nich, ponieważ mogą zaburzać wynik. Są to najczęściej leki zawierające żelazo, przeciwzapalne, leki z kwasem acetylosalicylowy. Podobnie jak przy badaniu moczu tak i w kale nie powinny wykonywać go kobiety przed miesiączką i w trakcie. Do badania wystarczy niewielka ilość kału około 1 -1,5 cm kału. Zaleca się aby kał pobierać z 3 próbek najlepiej przez 3 dni w każdym dniu inna próbka. W przypadku poboru próbki kału u dzieci powinna być ona świeża zaraz po wypróżnieniu. U dzieci badania z kału stosuje się znacznie częściej niż u osób dorosłych, najczęściej pod kątem pasożytniczym, przy zatruciach, ale także aby wykluczyć lub potwierdzić występowanie bakterii Helicobacter Pyroli, która również pojawia się u dorosłych. W przypadku badań kału także istnieją specjalne testy diagnostyczne domowe.